Ulga na prototypy jest instrumentem finansowym, wdrożonym na mocy przepisów Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Art. 18ea) oraz Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Art. 26ga), zmodyfikowanych Polskim Ładem.
Ulga na prototypy jest skierowana do płatników CIT oraz PIT, z wyłączeniem podatników rozliczających się na zasadach ryczałtu, karty podatkowej lub CIT-u estońskiego, którzy prowadzą działalność badawczo – rozwojową. Innymi słowy, do skorzystania z ulgi na prototyp są uprawnione osoby fizyczne opodatkowane liniowo (PIT-36L) lub według skali podatkowej (PIT-36), oraz płatnicy CIT opodatkowani na zasadach klasycznych (CIT-8).
Zastosowanie ulgi na prototypy umożliwia podatnikowi odliczenie od dochodu dodatkowych 30% kosztów kwalifikowanych (wyliczonych dalej), jakie poniósł z tytułu uruchomienia serii próbnej produktu oraz jego wprowadzenia na rynek. Wysokość ulgi nie może być wyższa niż 10% dochodu (z działalności gospodarczej pozarolniczej dla PIT, z dochodów z innych źródeł przychodów niż zyski kapitałowe dla CIT) osiągniętego przez firmę w danym roku podatkowym. Oznacza to, że każda złotówka wydana w związku z opracowaniem produkcji prototypu oraz produkcji próbnej wyrobu pomniejsza dochód firmy o 1,30 złotych.
Jeżeli osiągnięty przez podatnika dochód jest niższy od wartości przysługującej mu ulgi, płatnik może skorzystać z odliczenia w okresie do 6 lat podatkowych od roku poniesienia koszt produkcji próbnej lub wprowadzenia produktu na rynek. Oznacza to, że ulga na prototypy może być rozłożona w czasie.
Głównym założeniem ulgi jest wspieranie innowacyjności polskich przedsiębiorstw poprzez odciążanie z kosztów uruchomienia produkcji próbnej oraz wprowadzenia na rynek nowego produktu, z wyłączeniem usług.
Produktami, w myśl przepisów Ustawy o rachunkowości, uważane są wytworzone lub przetworzone rzeczowe aktywa obrotowe zdatne do sprzedaży. Produktem jest zatem sprzedawane przez firmę dobro rzeczowe, która odpowiada za jego wyprodukowanie, bądź przyczyniła się do jego wykonania przeprowadzając obróbkę danego wyrobu. Warto wskazać, że produktem mogą być zarówno wyroby gotowe, jak również półprodukty czy dobra znajdujące się w toku produkcji, identyfikowane na podstawie zdolności do sprzedaży. Istotne jest, że nowy produkt nie musi stanowić innowacji na miarę rynku światowego czy krajowego, a wystarczające jest aby był wyrobem innowacyjnym z perspektywy danego przedsiębiorstwa.
Pierwszym obszarem ulgi na prototyp jest produkcja próbna, definiowana jako etap rozruchu technologicznego produkcji niewymagający dalszych prac projektowo-konstrukcyjnych lub inżynieryjnych, którego celem jest wykonanie prób i testów przed uruchomieniem procesu produkcji nowego produktu, powstałego w wyniku prowadzenia przez podatnika prac badawczo-rozwojowych. Dodatkowo, etap rozruchu technologicznego obejmuje okres od momentu poniesienia pierwszego kosztu związanego z tym etapem do momentu rozpoczęcia produkcji nowego produktu. Oznacza to, że początek procesu produkcji próbnej jest uwarunkowany zakończeniem prac badawczych oraz rozwojowych oraz poniesieniem pierwszego kosztu związanego z przygotowaniem podmiotu do rozpoczęcia produkcji nowego produktu. Prowadzenie prac B+R przez podatnika jest elementem koniecznym do zastosowania ulgi na prototypy, ponieważ dotyczy ona kosztów występujących po zakończeniu tego typu prac, oznaczających otrzymanie gotowego wyrobu, który po uzyskaniu odpowiednich dopuszczeń oraz dostosowaniu zakładu produkcyjnego będzie mógł być wprowadzany na rynek. Proces produkcji próbnej kończy się z momentem wytworzenia pierwszej partii wyrobów gotowych.
Zgodnie z przepisami, do kosztów produkcji próbnej zalicza się:
- Cenę nabycia lub koszty wytworzenia własnymi siłami środków trwałych, które są fabrycznie nowe i niezbędne do uruchomienia produkcji próbnej, zaliczone do grup 3 – 6 oraz 8 Klasyfikacji Środków Trwałych. Grupa 3 obejmuje kotły i maszyny energetyczne, grupa 4 maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania, grupa 5 maszyny, urządzenia i aparaty specjalistyczne, grupa 6 urządzenia techniczne, grupa 8 narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie, gdzie indziej niesklasyfikowane.
- Wydatki związane z ulepszaniem istniejących środków trwałych, na potrzeby dostosowania ich do uruchomienia produkcji próbnej. Dotyczy to środków trwałych z tych samych grup co wskazane wcześniej.
- Koszty pozyskania materiałów i surowców, niezbędnych do wytworzenia serii próbnej produktów.
Drugim obszarem zastosowania ulgi na prototypy jest wprowadzanie na rynek nowego produktu, pod którym rozumiane są działania podejmowane w celu przygotowania dokumentacji służącej uzyskaniu w odniesieniu do produktu powstałego w wyniku prowadzenia przez podatnika prac badawczo-rozwojowych certyfikatów i zezwoleń umożliwiających skierowanie produktu do sprzedaży. Etap wprowadzania produktu na rynek jest związany z uzyskaniem przez podatnika dopuszczenia dla wyrobu gotowego, powstałego w wyniku prac B+R, na co składają się prace dotyczące pozyskania certyfikatów, homologacji czy innego rodzaju niezbędnych dokumentów na potrzeby administracyjnoprawne.
Do kosztów wprowadzenia na rynek nowego produktu zalicza się:
- Koszty badań, ekspertyz, przygotowania dokumentacji niezbędnej do uzyskania certyfikatu, homologacji, znaku CE, znaku bezpieczeństwa, uzyskania lub utrzymania zezwolenia na obrót lub innych obowiązkowych dokumentów lub oznakowań związanych z dopuszczeniem do obrotu lub użytkowania oraz koszty opłat pobieranych w celu ich uzyskania, odnowienia lub przedłużenia.
- Koszty badania cyklu życia produktu (ang. LCA – Life Cycle Assessment). Podczas badania cyklu życia produktu określa się jego zapotrzebowanie na surowce oraz emisje do środowiska przez wszystkie fazy jego istnienia, jak projektowanie, produkcja, użytkowanie, modernizowanie, zużywanie, czy wycofanie z eksploatacji.
- Koszty weryfikacji technologii środowiskowych (ang. ETV – Environmental Technology Verification). ETV polega na bezstronnym i wiarygodnym potwierdzeniu rzetelności, kompletności i wiarygodności deklaracji producenta na temat innowacyjnego efektu ekologicznego wyrobu, w cyklu jego życia. Uwzględnia się przy tym sposób zaprojektowania, zastosowane materiały, sposób wytwarzania, sposób eksploatacji oraz możliwość zagospodarowania odpadów.
Należy pamiętać, że nie ma możliwości zastosowania ulgi w odniesieniu do kosztu, który został odliczony od podatku w inny sposób. Ulga na prototypy bez przeszkód może być łączona z innymi ulgami, co wymaga jednak uprzedniego rzetelnego dokonania wyodrębnienia etapów prac B+R i przedwdrożeniowych oraz prawidłowego przydzielenia kosztów.
Wszelkie wątpliwości związane z ulgą na prototypy, dotyczące możliwości jej zastosowania oraz przydzielenia kosztów do odpowiednich kategorii należy wyjaśniać z instytucjami posiadającymi odpowiednie kompetencje, jak podmioty świadczące doradztwo B+R. Istotnym źródłem wiedzy są również interpretacje podatkowe Krajowej Informacji Skarbowej.
Odesłania:
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2021 poz. 1128).
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 2021 poz. 1800).
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2022 r. poz. 1488).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 października 2016 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) (Dz. U. 2016 poz. 1864).
