Miesiąc: styczeń 2023

Ulga badawczo – rozwojowa (B+R) jest instrumentem finansowym, które zostało zaktualizowane na mocy przepisów Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Art. 18d, 18da, 18db, 18e) oraz Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Art. 26e), zmodyfikowanych Polskim Ładem. 

Ulga badawczo – rozwojowa jest skierowana do płatników CIT oraz PIT, z wyłączeniem podatników rozliczających się na zasadach ryczałtu, karty podatkowej lub CIT-u estońskiego, którzy prowadzą działalność badawczo – rozwojową. Innymi słowy, do skorzystania z ulgi B+R są uprawnione osoby fizyczne opodatkowane liniowo (PIT-36L) lub według skali podatkowej (PIT-36), oraz płatnicy CIT opodatkowani na zasadach klasycznych (CIT-8). 

Zastosowanie ulgi B+R umożliwia podatnikowi kolejne odliczenie od podstawy dochodu wydatków zaliczanych do grupy kosztów kwalifikowanych (wyszczególnione i opisane w dalszej części), związanych z prowadzoną przez podatnika działalnością badawczo – rozwojową. Koszty kwalifikowane, generowane z tytułu działalności B+R, podatnik odlicza w pierwszej kolejności jako koszty podatkowe zgodnie z stosowanymi przez niego zasadami podatkowymi. Innymi słowy, każdy koszt uzyskania przychodu, zaliczany do grupy kosztów kwalifikowany, może być ponownie odliczony od podstawy dochodu podatnika. 

Wysokość ulgi B+R może wynosić od 100% do nawet 200% konkretnych kosztów kwalifikowanych poniesionych przez podatnika na działalność badawczo – rozwojową,  na co wpływ ma status firmy. 

Wysokość ulgi B+R nie może być wyższa od kwoty dochodu osiągniętego przez firmę w danym roku podatkowym z działalności gospodarczej pozarolniczej dla płatników PIT lub z innych źródeł przychodów niż zyski kapitałowe dla płatników CIT. 

Jeżeli osiągnięty przez podatnika dochód jest niższy od wartości przysługującej mu ulgi, płatnik może skorzystać z odliczenia w okresie do 6 lat podatkowych od roku poniesienia kosztów kwalifikowanych. Możliwe jest również rozliczenie kosztów poniesionych wcześniej, co wymaga złożenia przez podatnika stosownej korekty zeznania podatkowego. Oznacza to, że ulga B+R może być rozłożona w czasie. 

Podatnikom, którzy chcą zastosować ulgę B+R w pierwszym roku działalności przedsiębiorstwa, przysługuje zwrot środków o wysokości odpowiadającej iloczynowi nieodliczonego odliczenia i stawki podatku obowiązującej podatnika w danym roku podatkowym.

Głównym założeniem ulgi B+R jest zmotywowanie polskich przedsiębiorców do zwiększania innowacyjności produktów i wykorzystywanych technologii, poprzez samodzielne realizowanie prac badawczo – rozwojowych. 

Obszarem ulgi B+R są koszty kwalifikowane, ponoszone przez podatnika z tytułu realizowanej przez niego działalności badawczo – rozwojowej. Zawiera się w nich szerokie spektrum wydatków, związanych z opłaceniem usług obcych, zakupem dóbr materialnych oraz wypłacaniem wynagrodzeń dla kardy ludzkiej. 

Wynagrodzenia wypłacane pracownikom zaangażowanym do realizowania prac B+R, stanowią najczęściej rozliczaną przez podatników grupę kosztów kwalifikowanych. Koszty wynagrodzenia można podzielić na dwie kategorie ze względu na rodzaj umowy zawartej między pracownikiem a pracodawcom. Pierwszą stanowią koszty poniesione z tytułu stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, w czym mieszczą się wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Drugą stanowią koszty poniesione z tytułu usług wykonanych przez pracownika na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Kosztem kwalifikowanym wynagrodzenia są również sfinansowane przez płatnika składki ubezpieczeń społecznych z tytułu wyliczonych wariantów umów (w tym umowy zlecenia i umowy o dzieło), w takiej części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika w danym miesiącu.

Realizacja działalności badawczo – rozwojowej związana jest z pozyskaniem niezbędnych do tego celu dóbr materialnych, wśród których mieszczą się materiały i surowce bezpośrednio związane z pracami B+R oraz wykorzystywane bezpośrednio do prac B+R sprzęty specjalistyczne, niebędące środkami trwałymi. Koszt kwalifikowany stanowią również odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w prowadzonej działalności B+R, z wyłączeniem samochodów osobowych oraz budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością. Budowle, budynki i lokale będące odrębną własnością mogą być stanowić koszt kwalifikowany wyłącznie w odniesieniu do płatników posiadających status centrum badawczo – rozwojowego. 

Ostatnią grupę kosztów kwalifikowanych, możliwych do odliczenia od podstawy podatku dochodowego, stanowią koszty ponoszone z tytułu pozyskania różnorodnych usług obcych. Zawierają się w nich koszty związane z pozyskaniem ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych, jak również pozyskania wyników na potrzeby działalności B+R od jednostek naukowych. Do jednostek naukowych zaliczane są uczelnie, federacje podmiotów szkolnictwa wyższego, instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, instytuty badawcze, międzynarodowe instytuty naukowe, Polska Akademia Umiejętności oraz inne podmioty prowadzące głównie działalność naukową w sposób samodzielny i ciągły. Ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne, jak również pozyskanie wyników od innych podmiotów niż jednostki naukowe mogą być stanowić koszt kwalifikowany wyłącznie w odniesieniu do płatników posiadających status centrum badawczo – rozwojowego. Odrębną grupę kosztów kwalifikowanych związanych z pozyskaniem usług obcych stanowią koszty związane z odpłatnym korzystaniem z aparatury naukowo – badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności B+R oraz koszty związane z nabyciem usługi wykorzystania aparatury naukowo – badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności B+R. Należy zaznaczyć, że wyliczone usługi związane z samodzielnym korzystaniem przez podatnika z aparatury naukowo – badawczej oraz zakupem usługi wykorzystania aparatury naukowo – badawczej stanowią koszt kwalifikowany, wyłącznie w przypadku jeżeli nie są nabywane u podmiotu powiązanego. Ostatnią grupę kosztów kwalifikowanych, mieszczących się kategorii usług obcych, stanowią koszty uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego. Zalicza się do nich wydatki ponoszone przez podatnika z tytułu przygotowania dokumentacji zgłoszeniowej do właściwego organu (Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej lub jego międzynarodowe odpowiedniki) i dokonania zgłoszenia ochrony własności intelektualnej, w tym w związku z wykonaniem tłumaczenia dokumentów. Kosztem kwalifikowanym są również opłaty i inne koszty prowadzenia postępowania, jakie podatnik ponosi od momentu złożenia zgłoszenia w Urzędzie Patentowym lub innym organie. W kategorii tej zawierają się również koszty ponoszone ze względu na odparcie zarzutów niespełnienia warunków w postępowaniu zgłoszeniowym i po jego zakończeniu, takie jak koszty zastępstwa prawnego i procesowego. Koszt kwalifikowany stanowią również opłaty okresowe, opłaty za odnowienie, tłumaczenia oraz opłaty za dokonywanie innych czynności koniecznych dla nadania lub utrzymania ważności patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy oraz prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, w szczególności koszty walidacji patentu europejskiego.

Przepisy rozróżniają trzy podstawowe kategorie podatników, charakteryzujących się właściwymi limitami ulgi B+R:

• mikro, małe i średnie podmioty prowadzące działalność B+R, posiadające status centra badawczo – rozwojowego,
• duże podmioty prowadzące działalność B+R, posiadające status centra badawczo – rozwojowego,
• pozostałe podmioty prowadzące działalność B+R.

Tabela przedstawia limity ulgi B+R na poszczególne koszty kwalifikowane dla poszczególnych rodzajów podmiotów uprawnionych do ulgi.

Należy pamiętać, że nie ma możliwości zastosowania ulgi B+R w odniesieniu do kosztu, który został odliczony od podatku w inny sposób. Ulga B+R bez przeszkód może być łączona z innymi ulgami, co wymaga jednak uprzedniego rzetelnego dokonania wyodrębnienia etapów prac B+R i przedwdrożeniowych oraz prawidłowego przydzielenia kosztów.

Wszelkie wątpliwości związane z ulgą badawczo – rozwojową, dotyczące możliwości jej zastosowania oraz przydzielenia kosztów do odpowiednich kategorii należy wyjaśniać z instytucjami posiadającymi odpowiednie kompetencje, jak podmioty świadczące doradztwo B+R. Istotnym źródłem wiedzy są również interpretacje podatkowe Krajowej Informacji Skarbowej. 

Prowadzenie działalności badawczo – rozwojowej może być rozpatrywane w kilku płaszczyznach finansowych. Rozpatrując koszty wynikające z tytułu prowadzenia prac badawczo – rozwojowych w długim horyzoncie czasu, stanowią one inwestycje w przedsiębiorstwo, dzięki której będzie mogło generować większe zyski oraz umocnią pozycję rynkową podmiotu. Z perspektywy bieżącego funkcjonowania przedsiębiorstwa, działalność B+R stanowi koszt, w którym mieszczą się nakłady ponoszone na kadrę ludzką, materiały, urządzenia, wartości niematerialne czy usługi obce, niezbędne do realizacji prac badawczo – rozwojowych. 

Często pośród przedsiębiorców można spotkać się z błędnym przekonaniem, że angażowanie zasobów firmy (ludzkich, rzeczowych oraz finansowych) do prac B+R generuje zbędne koszty w odniesieniu do względnie niepewnych efektów prac w przyszłości. Wskazane postępowanie wygląda na logiczne, należy jednak pamiętać, że polskie prawo podatkowe przewiduje możliwość skorzystania z różnych ulg podatkowych. Ulgi pozwalają na odciążenie bieżących kosztów prowadzenia działalności, zachęcając przedsiębiorców do podejmowania działalności badawczo – rozwojowej. Należy zaznaczyć, że możliwość skorzystania z ulg dotyczy osób fizycznych opodatkowanych liniowo (PIT-36L) lub według skali podatkowej (PIT-36), oraz płatników CIT, opodatkowanych na zasadach klasycznych (CIT-8).

Obecnie, w polskim prawodawstwie podatkowym regulowanym Ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) oraz Ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) występują następujące ulgi dla działań B+R:

• ulga badawczo – rozwojowa (ulga B+R), wspierająca całokształt działalności badawczo – rozwojowej;

• ulga na prototypy, ułatwiająca stworzenie prototypu nowego wyrobu lub usługi oraz jego wprowadzenie na rynek;

• ulga na wsparcie innowacyjnych pracowników, usprawniająca pozyskiwanie pracowników do działalności badawczo – rozwojowej;

• ulga na robotyzację, usprawniające modernizacje i unowocześnianie parku maszynowego, pozwalające na zwiększenie wydajności i efektywności procesu produkcyjnego;

• ulga IP-Box, ukierunkowana na wsparcie w pozyskiwaniu dochodów z tytułu posiadanych przez firmę praw własności intelektualnej.

Tabela przedstawia podstawowe informacje na temat poszczególnych ulg.

Odesłania:

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2021 poz. 1128).

Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 2021 poz. 1800).